Voorbij de oren

Een voorwoord bij de serie. Gedachten over de teloorgang van klassieke muziek in de hedendaagse cultuur. 00:38 Nog 5 miljard jaar – 05:10 Vervlakking – 12:28 ‘Klassieke muziek’ – 19:04 Een opgestapeld verleden Muziek-/geluidsfragmenten W.A. Mozart, Pianoconcert in A KV 488, deel 2 (Adagio). Piano* W.A. Mozart, Die Zauberflöte KV620, aria Der Hölle Rache. Edda Moser, Orchester der Bayerischen Staatsoper, Wolfgang Sawallisch, EMI 1973 Collage van stemmen van The Voyager Golden Record: Greetings and Sounds of the Earth. NetFilm Music © 2013 L. van Beethoven, Große Sonate für das Hammerklavier op. 106, deel 3 (Adagio sostenuto). Piano* W.A. Mozart, Menuet KV315a nr. 1. Piano* J.S. Bach, Das wolhtemperierte Klavier II, Präludium in fis BWV 883.  Piano* *Piano: Lodewijk Muns, tenzij anders aangegeven Deze podcast wordt de luisteraars gratis aangeboden. Het maken ervan vergt wat inspiratie, veel werk, een leven lang ervaring en een beetje geld. Als je enthousiast bent, kun je overwegen om een eenmalige of terugkerende donatie te doen.  Whydonate biedt o.m. iDEAL. Buymeacoffee (sandwich) werkt met Stripe.  https://whydonate.com/nl/fundraising/voorbij-de-oren https://www.buymeacoffee.com/lodewijkm

Thema: herinnering. Muziek heeft een bijzonder vermogen herinneringen op te wekken. DTPOT, ‘ons deuntje’, is min of meer als grap geïntroduceerd in de muziekpsychologie, maar is nu een technische term. Het is ook een onuitputtelijk dramaturgisch hulpmiddel in film, opera enz. 00:37 Play it, Sam – 04:45 DTPOT – 06:43 Behaviourism – 11:04 De factor tijd – 13:44 The Enemy’s Tune – 15:26 De parelvissers Tekstcitaten: U. Eco, Casablanca, or, the Clichés Are Having a Ball. In S. Maasik and J. Solomon (eds). Signs of Life in the U.S.A.: Readings on Popular Culture for Writers. Bedford, 1994.J.B. Davies. The Psychology of Music. Hutchinson, 1978. Muziek-/geluidsfragmenten: Casablanca (film). Ingrid Bergman, Humphrey Bogart. Warner Brothers 1943H. Hupfeld, As Time Goes By. Piano*S. Fain, You Brought a New Kind of Love to Me. Frank Sinatra. Songs for Swinging Lovers, Capitol 1956.G. Bizet, Les pêcheurs de perles, duet Au fond du temple saint. Jussi Björling, Robert Merrill. HMV 1954G. Bizet, Les pêcheurs de perles, Ah! Adieu! Janine Micheau, Nicolai Gedda, Ernest Blanc, Théâtre National De L'Opéra-Comique, Pierre Dervaux. EMI 1961*Piano: Lodewijk Muns, tenzij anders aangegeven Deze podcast wordt de luisteraars gratis aangeboden. Het maken ervan vergt wat inspiratie, veel werk, een leven lang ervaring en een beetje geld. Als je enthousiast bent, kun je overwegen om een eenmalige of terugkerende donatie te doen. Whydonate biedt o.m. iDEAL. Buymeacoffee (sandwich) werkt met Stripe. https://whydonate.com/nl/fundraising/voorbij-de-oren https://www.buymeacoffee.com/lodewijkm

Thema: herinnering. De melodie die bekend staat als ‘Webers laatste muzikale gedachte’ is niet van Weber, maar wel een merkwaardig stukje cultuurgeschiedenis. Met uitstapjes naar Kierkegaard, E.A. Poe, Debussy, en een weergave van Erik Saties Avant-dernière pensée nr. 2. 00:37 Reissigers Ländler – 06:57 DTPOT, alweer! – 09:25 Kierkegaard – 12:38 Debussy – 16:05 E.A. Poe – 17:17 Erik SatieTekstcitaten:C.G. Reissiger, Suum cuique. Niederrheinische Musik-Zeitung fur Kunstfreunde und Künstler. Köln 1855 Jg. 3 nr. 29N. Perry, That Waltz of Von Weber's. Marin County Journal vol. 13 nr. 23, 21-8-1873S. Kierkegaard, Journals and Papers: Autobiographical, 1829-1848. Edited by Gregor Malantschuk. Indiana University Press, 1978.S. Kierkegaard, Die Krankheit zum Tode: Furcht und Zittern : Die Wiederholung : Der Begriff der Angst. Edited by Niels Thulstrup, Hermann Diem, and Walter Rest. Philosophisch-Theologische Schriften. Köln etc.: Hegner, 1956.Th. de Banville, Les Stalactites. Lemerre, 1889.M. Fuchs, Théodore de Banville, 1823-1891. Cornély, 1912.H. Berlioz, Mémoires de Hector Berlioz comprenant ses voyages en Italie, en Allemagne, en Russie et en Angleterre 1803-1865. Levy Frères, 1870.E.A. Poe, Selected Writings. Penguin, 1967. Muziekfragmenten:C.M. von Weber, Aufforderung zum Tanz. Piano (digitaal gereconstrueerde Conrad Graf, 1826)*C.G. Reissiger, Danses brillantes op. 26 no. 5. Piano (digitaal gereconstrueerde Conrad Graf, 1826)* (ook: draaiorgel, harp)C. Debussy, Nuits d’étoiles. Véronique Gens, Roger Vignoles. Nuit d'Étoiles: Mélodies Françaises. Virgin Classics 2000C.G. Reissiger, Danses brillantes op. 26 no. 5. Jacqueline Bonneau. Classiques favoris du piano. Ducretet Thomson 1958E. Satie, Avant-dernières pensées, nr. 2, Aubade. Piano* (met voordracht) *Piano: Lodewijk Muns, tenzij anders aangegeven. Deze podcast wordt de luisteraars gratis aangeboden. Het maken ervan vergt wat inspiratie, veel werk, een leven lang ervaring en een beetje geld. Als je enthousiast bent, kun je overwegen om een eenmalige of terugkerende donatie te doen.  Whydonate biedt o.m. iDEAL. Buymeacoffee (sandwich) werkt met Stripe. https://whydonate.com/nl/fundraising/voorbij-de-oren https://www.buymeacoffee.com/lodewijkm

Thema: muziek en taal. De leus ‘muziek is een taal’ is letterlijk genomen onzin, maar verhult het feit dat muziek wel belangrijke overeenkomsten heeft met taal. Die analogie berust hoofdzakelijk op de relatie tussen de spreekmelodie en de muziek, en op de functie van de harmonie als een muzikale syntaxis. Het thema komt uitgebreid aan de orde in: L. Muns, Classical Music and the Language Analogy. Proefschrift, Humboldt-Universität zu Berlin, 2014.  Een belangrijke bron voor het cognitieve en neurologische onderzoek naar de samenhang tussen muziek en taal is: A. Patel, Music, Language, and the Brain. Oxford University Press, 2008.  Tekstcitaten:  Th. W. Adorno, Fragment über Musik und Sprache. Gesammelte Schriften Bd. 16. Suhrkamp, 2003.  I. Kant, Kritik der Urteilskraft. Werke Bd. 10. Suhrkamp, 1977.  F. Nietzsche, Menschliches, Allzumenschlisches. Werke in Drei Bänden, Bd. 1. München: Hanser, 1954.  Muziekfragmenten:  Madonna als Singing Telegram Girl in de film Blue in the Face (1995).https://www.youtube.com/watch?v=s6Rw20NF-Sk L. van Beethoven, Sonate in As op 26, deel 1 (thema en variatie nr. 4). Piano* L. Muns, ‘Grammaticaal’ en ‘ongrammaticaal’ stukje muziek. Piano** Pianomuziek gespeeld door Lodewijk Muns, tenzij anders aangegeven.Deze podcast wordt de luisteraars gratis aangeboden. Het maken ervan vergt wat inspiratie, veel werk, een leven lang ervaring en een beetje geld. Als je enthousiast bent, kun je overwegen om een eenmalige of terugkerende donatie te doen. Whydonate biedt o.m. iDEAL. Buymeacoffee (sandwich) werkt met Stripe. https://whydonate.com/nl/fundraising/voorbij-de-oren https://www.buymeacoffee.com/lodewijkm

Thema’s: muziek en taal, citaat, herinnering. Citeren in muziek heeft veel gemeen met citeren in de taal. De analytische filosofie kan daarbij enig inzicht bieden. In Bachs Cantate BWV 158, Der Friede sei mit dir, vinden we een voorbeeld van ‘muzikale aanhalingstekens’. Voor een uitgebreide bespreking met literatuurverwijzingen: zie L. Muns, ‘Musical Quotation and the ‘Use-Mention’ Distinction’, 2019. Muziek-/geluidsfragmenten: Casablanca (film). Ingrid Bergman, Dooley Wilson, Max Steiner. Warner Brothers 1943.O. Respighi, Impressioni brasiliane. Antal Dorati, London Symphony Orchestra. Fontana 1959? J.S. Bach, Cantate BWV 158 Der Friede sei mit dir. Stephan MacLeod, Gli Angeli Genève. Cantatas for Bass. Claves 2022.

Thema’s: muziek en taal; citaat; herinnering. Over het citeren als een bijzondere vorm van ontlenen, met aandacht van een interessant twijfelgeval: Schumanns Fantasie in C op. 17.Muziek-/geluidsfragmenten: J.S. Bach, Das wolhtemperierte Klavier I, Präludium in C BWV846. Piano* W.A. Mozart, Ave verum corpus KV 618. Piano*W.A. Mozart, Symfonie in g KV 550. Piano* J.S. Bach, Matthäuspassion BWV 244, aria Aus Liebe will mein Heiland sterben. Piano* J. Haydn (?), Divertimento (Sonate) in A Hob. XVI:12. Piano* W.A. Mozart, Pianoconcert in A KV 488, deel 2 (Adagio). Piano* R. Schumann, Fantasie in C op. 17, deel 1. Piano* L. van Beethoven, An die ferne Geliebte. F. Wunderlich, H. Schmidt. Philips 420.852-2L. van Beethoven, An die ferne Geliebte.  Piano*F. Schubert, An die Musik. Piano* F. Chopin, Variaties op Là ci darem la mano uit Mozarts Don Giovanni  op. 2. Piano*R. Schumann, Fantasie in C op. 17, deel 3. Piano*Schumanns Fantasie, deel 1, compleet, op aandepiano.art* Schumanns Fantasie, deel 3, compleet, op aandepiano.art* *Pianomuziek gespeeld door Lodewijk Muns. Voornaamste bronnen: Marston, N. Schumann: Fantasie, Op. 17. Cambridge: Cambridge University Press 1992. Rice, J. A. ‘Adding to the Galant Schematicon: The Lully’. Mozart-Jahrbuch 2015.Rosen, Ch. The Romantic Generation. Cambridge MA: Harvard University Press 1995.Rosen, Ch. Romantic Poets, Critics, and Other Madmen. Cambridge MA: Harvard University Press 1998. Schumann, C. en R. Briefwechsel: Kritische Gesamtausgabe. Ed. by Eva Weissweiler. Basel: Stroemfeld 1984. Seiffert, W.-D. ‘Will versus Caprice. On the the Closing Measures of Robert Schumann’s C-Major Fantasy Op. 17’. G. Henle Verlag (blog). 2012. Todd, R. L., 'On Quotation in Schumann’s Music'. In R. Larry Todd (ed.). Schumann and His World. Princeton NJ: Princeton University Press 1994.

Thema: muziek en taal Wat blijft er over van een lied als je de tekst negeert? Wat maakt een lied zonder woorden tot lied? En waarom wordt er zo zelden zonder tekst gezongen? Muziekfragmenten:  F. Schubert, An de Mond D259. Wolfgang Holzmair, Gérard Wyss. Tudor 791. 1992.F. Schubert, An de Mond D296. Dietrich Fischer-Dieskau, Jörg Demus. Deutsche Grammophon 00289 479 6018.F. Schubert, An de Mond D296. Piano* F. Liszt, Sonetto 104 del Petrarca. Piano* F. Mendelssohn, Lied ohne Worte op. 62 nr. 1. Piano* M. Ravel, Vocalise en forme de habanera. Teresa Berganza, Dalton Baldwin. EMI 7243 5 69299 2 0.R. Glier, Concert voor coloratuursopraan en orkest op. 82. Erna Berger, Sergiu Celibidache, Berliner Philharmoniker. Berlin 1946/47. Audiophile. L. Muns, Aria-Vocalise uit de kameropera Pedrillo Botón.  * Pianomuziek gespeeld door Lodewijk Muns  Voornaamste bronnen:  Cooper, J. M. “Words without Songs?: Of Texts, Titles, and Mendelssohn’s ‘Lieder Ohne Worte.’” In Musik als Text Bd. 2. Kassel: Bärenreiter 1998. Mendelssohn-Bartholdy, F. Sämtliche Briefe. Kassel: Bärenreiter 2008-2017. Todd, R. L.“Mendelssohn’s Lieder ohne Worte and the Limits of Musical Expression.” In Nicole Grimes and Angela Mace (eds). Mendelssohn Perspectives. Farnham: Ashgate 2012.

In 1932 produceerden twee jonge Poolse kunstenaars, Stefan en Franciszka Themerson, een korte stomme film, getiteld Europa. Die film geldt als het eerste memorabele product van de avant-garde-cinema in Polen. De film werd sinds de confiscatie door de nazi’s in 1940 verloren gewaand, maar werd in 2019 teruggevonden in Berlijn. Ze had een duidelijke relevantie voor de tijd waarin ze gemaakt werd, en is daarmee ook nu weer actueel. Europa kreeg in 2021 zijn na-oorlogse première met een nieuwe soundtrack van de maker van deze podcast. Die soundtrack is in deze aflevering te horen. Het was ook een aanleiding om dieper te duiken in het probleem van de multimedialiteit van muziek en film. Daar zullen de volgende afleveringen op voortgaan. Thema: muziek en film.

Thema: muziek en film. Wat voor 'ding' is muziek? In hoeverre horen we muziek als geluid, als iets met bron en oorzaak? En waar komt in de film die muziek toch vandaan?Muziekfragmenten: L. Muns, Le chien acousmatique: petit essai de musique concrète. F. Schubert, Sonate in Es D568 (piano*). L. van Beethoven, Sonate in cis op. 27 nr. 2 (Mondschein) (sinustonen/piano*). C. Debussy, Pelléas et Mélisande. C. Abbado, Wiener Philharmoniker. DGG 4353442. Casablanca (film). Ingrid Bergman, Humphrey Bogart, Dooley Wilson, Max Steiner. Warner Brothers 1943. * Pianomuziek gespeeld door Lodewijk MunsTekstcitaten: R. Scruton, The Aesthetics of Music. Oxford: Clarendon Press 1997. Zie ook de bronvermeldingen bij: L. Muns, ‘The Acousmatic Experience’. Lodewijk Muns (blog). 19 November 2020.  https://lodewijkmuns.nl/2020/11/19/acousmatic-experience/. L. Muns, ‘The Archaic Ear’. Lodewijk Muns (blog). 9 November 2020. https://lodewijkmuns.nl/2020/11/09/the-archaic-ear/.